Przyroda i natura cechują się własnymi, często niezrozumiałymi przez człowieka prawami. W dziejach historii miały miejsce różne wydarzenia – m.in. epoki lodowcowe. Jak się okazuje, stosunkowo niedawno (jak na wiek Ziemi) miała miejsce tzw. mała epoka lodowa. Czym ona była i co ją spowodowało? Na to pytanie mogą odpowiedzieć… małże.
Mała epoka lodowa – co to?
Można pomyśleć, że mała epoka lodowa może mieć coś wspólnego z epoką lodowcową, czyli okresem w dziejach Ziemi, gdzie na naszej planecie miały miejsca globalne zlodowacenia. I dokładnie tak jest – epokę lodowcową określa się również mianem epoki lodowej.
Główną różnicę stanowi fakt, że epoki lodowcowe (takie jak zlodowacenie hurońskie, kriogeniczne, andyjsko-saharyjskie czy czwartorzędowe) trwały miliony lat. Według Michaela Sandstorma, naukowca z Columbia Universyty w Nowym Jorku, mogły występować na Ziemi nawet przez ponad miliard lat (nasza planeta ma 4,5 miliarda lat „na karku”).
Natomiast mała epoka lodowa była krótsza. Umownie sądzi się, że miała miejsce w okresie od XVI do XIX w. (według innych uczonych mogła rozpocząć się jeszcze wcześniej) i jednocześnie miała zdecydowanie mniejszy wpływ na klimat niż „zwykła” epoka lodowa. W tym czasie średnia temperatura na ziemi spadła o 1°C, jednak to nie wszystko. Półkula północna najbardziej odczuła zmianę – Morze Bałtyckie regularnie zamarzało, kraje skandynawskie łowiły mniej ryb, a państwa centralnej Europy musiały się przystosować do dłuższych zim i deszczowych okresów letnich.
Nie będzie chyba żadnym zaskoczeniem fakt, że mała epoka lodowa miała znaczny wpływ na gospodarkę całej Europy. Dodatkowo w tym czasie miały miejsce liczne konflikty, także w Polsce – m.in. potop szwedzki.
Małże mogą nieco wyjaśnić sytuację
Małże podobnie jak drzewa, mają elementy pomagające określić ich wiek. W przypadku drzew są to słoje, a małże… również mają takowe. Warto zaznaczyć, że małże są jednymi z najdłużej żyjących zwierząt na Ziemi. W 2013 roku znaleziono małża głębinowego quahog, który przeżył 507 lat! Jest zatem najstarszym organizmem tego typu.
Aby wytworzyć muszle, małże wyciągają z wody izotopy tlenu i węglu. Skład chemiczny tych linii wzrostu (podobnych do słojów u ściętych drzew) mówi o zmianach w środowisku życia małża – m.in. temperatury wody morskiej i jej zasoleniu, a także obecności węgla.
Wobec tego, naukowcy wykryli pewien wzór, który zasugerował dwukrotne osłabienie prądów subpolarnych na Północnym Atlantyku. Pierwszy miał miejsce w latach 1180-1260, drugi zaś 1330-1380, czyli jakiś czas po kilku erupcjach wulkanów. Podejrzewa się, że to właśnie podwyższona aktywność wulkaniczna mogła spowodować, bądź w pewnym stopniu przyczynić się, do powstania małej epoki lodowej.
Uważa się, że wpływ mogła mieć również zmniejszona aktywność Słońca albo nawet zmiana orbity i nachylenia osi Ziemi.
