Nowa sieć teleskopów BlackGEM w Obserwatorium La Silla w Chile Europejskiego Obserwatorium Południowego rozpoczęła skanowanie południowego nieba w poszukiwaniu źródeł fal grawitacyjnych.
Nasze oczy na wszechświat
Teleskopy to nasze podstawowe przyrządy obserwacji wszechświata. Najpopularniejszym, z którego zbieramy obecnie najwięcej danych, jest teleskop Webba, dostarczający nam informacji zarówno o naszym bezpośrednim otoczeniu jak i o bytach z najdalszych rubieży. Oprócz Webba na orbicie i na Ziemi znajduje się wiele niecodziennych konstrukcji dostarczających nam równie interesujących obserwacji. Tego typu systemem jest uruchomiona niedawno sieć teleskopów BlackGEM Europejskiego Obserwatorium Południowego w Chile, która ma wychwytywać… fale grawitacyjne na nieboskłonie.
Fale grawitacyjne to fale w czasoprzestrzeni spowodowane gwałtownymi, energetycznymi zjawiskami kosmicznymi, takimi jak zderzające się czarne dziury, gwiazdy neutronowe lub masywne gwiazdy eksplodujące jako supernowe pod koniec swojego życia. Istniejące wcześniej obserwatoria są specjalnie zaprojektowane do wykrywania „zmarszczek” powodowanych przez fale grawitacyjne. Interferometry łączą kilka źródeł światła, tworząc wzór interferencji, który można mierzyć i analizować. Jednak dostępne dotychczas przyrządy nie mogą dokładnie określić pochodzenia fal grawitacyjnych ani zobaczyć światła emanującego ze zderzających się gwiazd neutronowych lub czarnych dziur. Rozwiązaniem są najnowsze teleskopy z Chille.
Przyrzady o wyjątkowym przeznaczeniu
Teleskopy BlackGEM mogą wykryć zarówno fale grawitacyjne, jak i światło widzialne pochodzące z tych zdarzeń i wykorzystać te informacje do określenia dokładnej lokalizacji źródła fali. Dzięki temu mogą one uzyskać szczegółowe obserwacje procesów pokroju tworzenia się ciężkich pierwiastków, takich jak złoto i platyna, z tych międzygwiezdnych zderzeń.
Macierz BlackGEM składa się z trzech teleskopów, z których każdy ma średnicę 65 cm i może jednocześnie skanować różne części nieba. Istnieją plany rozszerzenia systemu do 15 urządzeń.
Pomimo skromnego 65-centymetrowego zwierciadła głównego, sięgamy tak głęboko, jak niektóre projekty ze znacznie większymi zwierciadłami, ponieważ w pełni wykorzystujemy doskonałe warunki obserwacyjne w Chile.
Paul Groot z Uniwersytetu Radboud w Holandii
Oprócz poszukiwania źródeł fal grawitacyjnych, BlackGEM będzie obserwował krótkotrwałe zdarzenia astronomiczne, takie jak supernowe.
