Ketchup, źródło: Pixabay
Ketchup, źródło: Pixabay

Dlaczego kończący się ketchup zawsze się rozpryskuje? Jak temu zapobiec?

Pewnie doskonale znamy sytuację, gdy przypadkowo dochodzi do rozpryskiwania się ketchupu na całym talerzu, fragmentach stołu, a nawet na naszym ubraniu. Dlaczego tak się dzieje i czy da się temu zapobiegać? Naukowcy z Oksfordu postanowili to sprawdzić, efekty zobaczcie sami.

Fizyczna tajemnica rozpryskującego ketchupu

Naukowcy Callum Cuttle oraz Chris MacMinne postanowili przeprowadzić kilka eksperymentów, które pozwoliłyby poznać działające na ketchup umieszczony wewnątrz butelki siły, co dałoby możliwość na stworzenia teoretycznego modelu rozpryskiwania się sosu.

Przeprowadzenie badań nad tym życiowym, choć może i nieco błahym czy śmiesznym problemem, jest możliwe dzięki fizycznym pojęciom i zjawiskom. Jednym z nich jest lepkość, czyli taka właściwość płynów, która może być charakteryzowana przez tarcie wewnętrzne. Zjawisko tarcia wewnętrznego zachodzi w momencie przemieszczania się względem siebie warstw płynu w trakcie przepływu.

Ten pomidorowy płyn należy do tzw. grupy cieczy nienewtonowskich, a wyróżnia go to, że w jego składzie znajdują się małe cząstki pomidorów w sproszkowanej postaci, dlatego wg uczonego z Uniwersytetu w Melbourne ketchup jest miękkim ciałem stałym, a nie płynem. W ciałach stałych cząstki są połączone dzięki sile sieci, dlatego wywołanie przepływu z otworu butelki wiąże się z zerwaniem sił poprzez uderzanie butelki. To pozwala na obniżenie lepkości, przy czym im niższa wartość lepkości, tym większa prędkość wypływu ketchupu. W momencie, gdy butelka jest praktycznie pusta, konieczne jest silniejsze uderzenie w butelkę, jednak ściskanie powoduje sprężanie się powietrza wewnątrz butelki i wyciśnięcie płynu na zewnątrz.

Badania ketchupu, źródło: Uniwersytet w Oksfordzie
(źródło: Uniwersytet w Oksfordzie)

Eksperyment i wyniki

Stworzony przez naukowców model opierał się o rurki kapilarne, które zostały wypełnione ketchupem i powietrzem w różnej konfiguracji ilości jednego i drugiego materiału. Badania wykazały, że rozpryskiwanie się można zniwelować, dzięki wolniejszemu ściskaniu butelki, ponieważ pozwala to na zmniejszenie szybkości sprężania powietrza. Możliwa jest także zmiana dyszy na większą.

Naukowcy jednak podają, że do najłatwiejszych sposobów wydobycia ostatnich kropli ketchupu z butelki jest… odkręcenie zakrętki i wyciśnięcie go z szyjki. Tylko kto ma do tego cierpliwość? 😉