Urządzenia zbudowane przez Polaków wykorzystane są podczas trwającej obecnie misji Artemis I. Chodzi dokładnie o detektory podczerwieni rodzimej firmy VIGO Photonics oraz zestaw detektorów promieniowania jonizującego, które opracował Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie. Te przyrządy znajdują się w kapsule statku Orion, który w tej fazie misji ma wykonać przelot wokół Księżyca.
Artemis to amerykański program lotów kosmicznych realizowanym przez NASA, prywatne spółki kosmiczne i partnerów międzynarodowych, a jego celem jest powrót człowieka na Księżyc. Jesteśmy obecnie świadkami pierwszej z trzech misji, które zostały zapowiedziane, aby zrealizować ten ambitny cel.
Polskie akcenty w misji Artemis
Kapsuła statku Orion ma w swoim asortymencie detektory podczerwieni polskiej firmy VIGO Phontonic, które są częścią Laserowego Systemu Monitoringu Powietrza LAMS, umożliwiającego pomiar istotnych parametrów wewnątrz kabiny oraz skafandrów kosmicznych, takich jak stężenie dwutlenku węgla, pary wodnej oraz tlenu.
Firma już wcześniej dostarczała swoją technologię dla projektów związanych z lotami w kosmos. Jej rozwiązania były wykorzystywane m.in. w Przestrajalnym Spektrometrze Laserowym TLS, który znajdował się na pokładzie łazika Curiosity i w lądowniku Schiaparelli. VIGO Photonics to firma z Ożarowa Mazowieckiego, a początek jej historii sięga 1987 roku.
Detektory promieniowania jonizującego pochodzą z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie i pozwalają na dokładne określenie dawek i charakteru występującego promieniowania. Ich obecność na statku misji Artemis I pozwoli ocenić ryzyko dla przyszłych lotów załogowych. Na razie miejsce personelu zajmują manekiny, które nazywają się Helga i Zohar, a miejsce kapitana zajmuje fantom o imieniu Campos.
– Zespół z IFJ PAN dostarczył zestaw opracowanych przez siebie dawkomierzy termoluminescencyjnych oraz innowacyjnych detektorów śladów cząstek jądrowych. Po powrocie kapsuły Orion na Ziemię dawkomierze te będą analizowane w laboratoriach IFJ PAN. Uzyskane wyniki pomiarów, połączone z wynikami pozostałych zespołów badawczych, pozwolą na określenie dawek i charakteru promieniowania, na jakie narażeni będą astronauci w czasie lotu na Księżyc.
– informuje Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie
Kolejna misja Artemis II będzie już załogowa, a jej termin planowany jest na 2024 roku. Wtedy też czworo astronautów wykona lot wokół Księżyca na wysokości 8900 km nad powierzchnią. Następnie, w roku 2025, misja Artemis III będzie skupiona na tym, aby wylądować na powierzchni. Za cel obrano okolice południowego bieguna Księżyca.
