Pod koniec ubiegłego miesiąca – 29 czerwca 2022 roku – stało się coś nietypowego, ponieważ Ziemia obracała się nieco szybciej niż zwykle. Oczywiście, nie miało to wpływu na życie człowieka. Dlaczego jednak obrót trwał najkrócej?
Ziemia i dwa typy doby
Szybszy obrót wokół własnej osi zaowocował dłuższą dobą. Ile ona wynosiła? Wydarzenie sprawiło, że 29 czerwca 2022 roku trwała najkrótsza dotychczasowa doba niż normalnie – miała 1,59 milisekund.
Na początku trzeba zaznaczyć, że są dwa „typy” doby. Mowa tu o dobie gwiazdowej i słonecznej, które – co ciekawe – różnią się od siebie. Ta pierwsza trwa 23 godziny 56 minut i 4,091 sekundy, zaś ta druga ma 24 godziny (to doba słoneczna) i wynika z pozycji słońca na niebie – tego typu czas jest wykorzystywany jako urzędowy.
Natomiast doba gwiazdowa to czas, w którym Ziemia obraca się wokół własnej osi względem odległych gwiazd. Czasy gwiazdowe różnią się w zależności od położenia na planecie. Ziemia jest bowiem geodią (nieregularną sferą), której obwód zmniejsza się w kierunku biegunów.
To co z tym rekordowo krótkim dniem?
Do mierzenia czasu wykorzystywane są zegary atomowe, gdzie sekunda stanowi 9 192 631 770 cykli techniki wzorca cezowego – jest to zdecydowanie dokładniejsze niż taka wskazówka zegara. Odczyty urządzeń ujawniły, że Ziemia przyspiesza (jej obrót).
Nie znamy powodu zwiększonej prędkości wirowania, ale jest to najprawdopodobniej wypadkowa mniejszego ciężaru na biegunach naszej planety. Przyczyną może być też aktywność sejsmiczna lub ruch biegunów geograficznych Ziemi po jej powierzchni, czyli chwianie Chandlera.
Ziemia 29 czerwca obróciła się szybciej o 1,59 milisekundy – a obrót ma bezpośredni związek z dobą gwiazdową. Jak wcześniej zaznaczyłem, my mieszkańcy planety tego nie byliśmy w stanie odczuć, jednak to nie tak, że nie ma to znaczenia.
W przypadku systemów GPS jest jednak inaczej, ponieważ jeśli Ziemia obraca się szybciej, to wcześniej zajmuję tą samą pozycję. Pół milisekundy stanowi 26 centymetrów na równiku – więc ta wartość spowodowałaby niedokładność pomiaru o 80 centymetrów.
Dla zaawansowanych systemów – przykładowo broni wykorzystującej GPS 80 centymetrów robi ogromne znaczenie. Zatem na wskutek szybszego obrotu Ziemi dane muszą zostać specjalnie korygowane.
